Делегейниң кандыг-даа чоннарында хуу сылдыс дугайында билиишкин бар. Кижи хуу сылдызын билир, аңаа чалбарып чоруур болза эки дээр. Хуу сылдыс чыл календарынга үндезилеттинген болгаш, кижиниң төрүттүнген чылынга азы айынга дүүшкек болур.
Сарыг шажынның болгаш Зодиактың айтып турары-биле:
Күске чылдыг кыс кижи Ай деп шолбанныг, Күскелер деп сылдыстарлыг, а эр кижи Бүрбү деп шолбанныг, ол-ла Күскелер деп сылдыстарлыг;
Инек чылдыг кижилер Баазан деп шолбанныг, Кошкарлар деп сылдыстарлыг;
Пар чылдыг эр-кыс улустар Баазан деп шолбанныг, Бугалар деп сылдыстарлыг;
Тоолай чылдыг эр-кыс кижилер Лакпаа деп шолбанныг, Тоолайлар деп сылдыстарлыг;
Улу чылдыг эр-кыс кижилер Адыя деп шолбанныг, Арзылаң деп сылдыстарлыг;
Чылан чылдыг эр-кыс кижилер Даваа деп шолбанныг, Арзылаң деп сылдыстарлыг;
Аът чылдыг эр-кыс кижилер Бумба деп шолбанныг, Кысчыгаш деп сылдыстарлыг;
Хой чылдыг эр-кыс кижилер Баазан деп шолбанныг, Селенги деп сылдыстарлыг;
Сарбашкын чылдыг кижилер Аңгырак-Баазан деп шолбаннарлыг, ШагаанТеве деп сылдыстарлыг;
Дагаа чылдыг эр-кыс кижилер Бүрбү деп шолбанныг, Те деп сылдыстарлыг;
Ыт чылдыг кижилер Санчир деп шолбанныг, Те деп сылдыстарлыг;
Хаван чылдыг кижилер Сумуя деп шолбанныг, Суггарыкчы деп сылдыстарлыг.
Тыва улустуң чүдүлгезинде кижиниң хуу сылдызы Чеди-Хаанның бир сылдызы болур. Чеди сылдыс чылдар аттары-биле чүүлдешкек. Ону допчулаарга мындыг:
Чеди-Хаанның бир дугаар сылдызы Күске чылдыг кижиниң болур;
Чеди-Хаанның ийи дугаар сылдызы Хаван, Инек чылдыг улустуң болур;
Чеди-Хаанның үш дугаар сылдызы Ыт, Пар чылдыг улустуң болур;
Чеди-Хаанның дөрт дугаар сылдызы Тоолай, Дагаа чылдыг улустуң болур; Чеди-Хаанның беш дугаар сылдызы Мечи, Улу чылдыг улустуң болур;
Чеди-Хаанның чеди дугаар сылдызы Аът чылдыг кижиниң болур.
(А. Тевектии-биле.)
