Бистиң чуртувуста төрээн черин, культуразын, ёзу-чаңчылдарын делегейде алдаржыдып чоруур чаштар хөй. Бо удаада «Сылдысчыгаш» солуннуң аалчызы – бичии ыраажы Айнаш Ондар. Ол чеже-даа бичии болза, чаңгыс чер чурттугларының болгаш өскелерниң-даа чүректерин хаара туткан.
Айнаш беш харлыг, чуруурунга база ырлаарынга ынак. Кызыл хоорайның 4 дугаар уруглар садынче барып турар. Ол чажындан-на хөөмей-сыгыт дыңнаарынга ынак, тыва улустуң ырыларын дыңнап чыткаш удуур. Кажан ачазы телевизорга тыва ырыларны кыпсыптарга, оон ыравас, харын-даа катап-катап ажыдып бээрин дилеп турган. Ынчан аныяк ада-ие уруунуң салым-чаяанын эскерген.
Айнаштың улуг акызы 8 харлыг. Ол бирги классче өөренип кирерге, бүгү кичээнгей чүгле ында барган. Янзы-бүрү секциялар, бөлгүмнерже чедирип эгелээннер, а Айнаш ооң кудуруу-биле дөмей – кайда-даа акызының соонда. Бир катап ол авазынга шыңгыы чугаалаан: «Чүге чүгле акымны ынаар-мынаар чедирип турар силер? Мен база барыксап тур мен, мени ырлаар бөлгүмче бижидиңер». Ынчан Айнашты хөгжүм школазынче чедирер деп шиитпирлээннер. Ол – «Маны-Саа» чогаадыкчы студия. «Чогаадыкчы студияның удуртукчузу Аржаана Викторовна Доспан уруувустуң хөгжүмге салым-чаяанын дораан-на эскерип каан. Шупту ооң үнүн магадаан. Айнашты дораан-на хүлээп алганынга өөрээн бис» — деп, авазы чугаалаан.
Баштайгы 3-4 ай дургузунда Айнаш садик назылыг чаштар-биле өөренип турган, ооң соонда Аржаана Викторовна улуг бөлүкче шилчиирин сүмелээн. Чартык чыл хире кызымаккай белеткелдерниң соонда бичии ыраажының түңнелдери көстүп келген.
Бичии ыраажының бир дугаар мөөрейи Абакан хоорайга болган. Ол «Мээң өндүр улуг чуртум» бүгү делегейниң мөөрейинге киришкеш, хары угда ийи номинацияның лауреады болбушаан, «Улусчу вокал» номинацияның Гран-при шаңналынга төлептиг болган. Бир дугаар концерт көргүзүглериниң соонда-ла сценага аажок таарышканын Айнаш авазынга чугаалаан. Ооң соонда ол Новосибирск хоорайга эрткен «Сибирьниң чүрээ» XXII бүгү делегейниң фестивалынга киришкен. Аңаа ол «Вокал» номинацияга бирги чергениң лауреады болган. Ол ышкаш бедик күүсекчи уран аргазы дээш «ARTIS-2025» уругларның болгаш аныяктарның чогаадыкчы адырында 10-гу юбилейлиг бүгү делегей чергелиг премияга киржир арганы чаалап алган.
Бо чылдың июль айда «Сибирьниң делегейи» бүгү делегейниң этниктиг хөгжүм болгаш усчу фестивальга киришкен. Аңаа 80 ажыг муң көрүкчүлер, 8 аңгы чурттан хүндүлүүг аалчылар база чүс-чүс артистер, усчулар, чогаадыкчылар, фолк-культураның мөгейикчилери чыылган. Ук фестивальга Айнаш Ондар «Солист-вокалист» номинацияга «Делегейниң» этно-хөгжүм премиязының лауреады болган.
Ол ышкаш бичии Айнаш Россияның алдарлыг артизи Айдысмаа Көшкендей-биле бо чылдың Наадым байырлалынга ырлаар аас-кежиктиг болган. «Айнаш биле Айдысмаа Көшкендейниң Наадым байырлалынга ырлааны кайгамчыктыг чараш, уттундурбас болганы чугаажок» — деп, Айнаштың авазы демдеглээн.
Келир чылын Айнаштың ада-иези ооң ырларының бирээзинге клипти тырттырар сорулгалыг. А бичии Айнаш өзүп келгеш, эмчи азы ыраажы болур, ол ышкаш бодунуң блогун ажыдар күзелдиг. Оон аңгыда далайга дыштанып, дельфиннер көөр күзелин ол чугаалаан.
Мира КОНГУЛ-ООЛ очулдурган.
Өг-бүлениң база С. Воротынцеваның чуруктары
