Экии, Сылдысчыгаш база бичии номчукчулар!
Силерге эң-не ыдыктыг болгаш үнелиг эдилел — Баглааштың дугайында сонуургаттывыс.
Шаг-шаандан тура Тыва чоннуң коданынга аът бар, чок-даа болза баглаажы ыяап турар чораан.
Баглаашты чазаарда, дорт болгаш узун ыяшты шилип алыр. Өдээнге баглааш бар-ла болза, амыдырал уламчылап, мал-маган эки, өзүлделиг болурунуң демдээ турган.
Амгы салгалдарга тыва чаңчылдарны, ужурларны өөредири дээрге-ле улуг улустуң, бистиң, хүлээлгевис. Ол хүлээлгевисти чүгле аас кырынга эвес, а херек кырында тудуп көргүзүп тургаш айтыр болзувусса, дыка-ла дээштиг болур боор уруглар!
Мөңгүн-Тайга кожууннуң Тоолайлыг көдээ клубтуң «Инчеек» бөлгүмү «Тыва өг-бүлеге уругларны ажылга өөредири» деп угланыышкыннарны үргүлчү чоргузуп турар бис. Чайгы, кышкы дыштанылга үезинде уруглар көдээ аалдарга, мал-маган аразынга дыштаныксаар. Арыг агаарга, ак чем аразынга мага бодун дадыктырып алырлар.
Эрткен чайын Тоолайлыг сумузунга даайы Арбын-оол Долаштааевич Сааяның аалынга чээннери Сайын-Белек Донгак, Күдерек Донгак, Меңги Ооржак, Батыр Иргит чайлагга баглаашты кылырын өөренгеннер. Баглааш кадаар оңгарның ханызы 1 метр болган, казып белеткээн соонда, тарааларның янзы-бүрү хевирлерин, ак чем дээжизин база чигир-чимис аймаан оңгарның дүвүнче өргүп алгаш, оон баглаашты тургузуп, быжыглааннар. Баглааш белен болу бээрге даайы:
Эр кижи сүлде-сүзүү,
Эки аът деп чугаалажыр.
Эки аъттың сүлде-сүзүү,
Эглиш дивес баглаажында.
Чээн турда даай омак,
Черле шыдаар эрестиглер!
Чайлаавысты чылдан чылче,
Чаартыңар-ла оолдарым! — деп, йөрээлин чугаалап, чажыын чажып, оолдарын чагып орган.
Уруглар! Кышкы, чайгы дыштанылгаңарны көдээ черге эрттирип, малчын кижиниң чымыштыг ижинге дузалажып, ажыктыг арга-сүмеден алырыңарны кыйгырар-дыр мен!
Алдын-Ай Сат,
Мөнгүн-Тайга кожууннуң
Тоолайлыг көдээ клубтуң эргелекчизи.
