Шагда бир-ле ашак, кадай улус чурттап чораан чүвең иргин. Азыраан малы-даа чок, ажы-төлү-даа чок улус чүве-дир. Ашак бир-ле ыяш чүктеп чорааш келгеш, кадайынга чугаалап-тыр:
— Аът чок деп чүве дыка-ла берге-дир, үргүлчү-ле ыяш чүктээр. Аъттыг болза амыр болгай, чүдүрүп алыр. Хараган бажында дүктен чыггаш, боос беден садып алыр-дыр, кадай.
Кадайы ону дыңнааш, өөрүп:
— Ынчаар-дыр харын, ашак. Чадаг кижи чер четпес кончуг чүве-дир. Ол бени мунуп алгаш, төрелдеримге аалдааш кээр мен. Эртен дораан дүк чыып чоруптаал – деп чугаалаан.
— Ол бе төрүптерге, ооң кулунун мунар херек. Боос бени мунарга, кулун салыптар-ла ыйнаан. Ындыг болза бодуң чыг, мен дүк чыгбас мен – деп, ашак хорадаан.
— Ол бени аалдап мунмас болзумза, мен база-ла дүк чыгбас мен – деп, кадай могаттынган.
Ашак-кадай боттарының аайынга киришпейн, үргүлчү-ле аас былаажыр мындыг апарган. Бир катап оларның өөнүң чаны-биле кожазы ашак чыраалап чоруур кулун эдерткен бе мунган бо эртип чыткан. Ооң мурнунда ол ашактың ындыг бези чок чүве-дир.
— Кулуннуг бени кайын алдың, эжим? – деп, демги дүк чыыр деп турган ашак айтырган.
— Хараган бажында дүк чыып алгаш, садып алдывыс. Садып алырывыста боос бе чүве, төрүп алганы ол-дур – деп, ашак чырааладып эрте берген. Ашак-кадай ам-на «бис чоонган бис?» — дээш, ховуда хараганнарга чедип кээрге, чаңгыс борбак дүк чок, шуптузун кижи чыып алгаш чоруй барган мындыг бооп тур.
— Аът чок деп чүве дыка-ла берге-дир, үргүлчү-ле ыяш чүктээр. Аъттыг болза амыр болгай, чүдүрүп алыр. Хараган бажында дүктен чыггаш, боос беден садып алыр-дыр, кадай.
Кадайы ону дыңнааш, өөрүп:
— Ынчаар-дыр харын, ашак. Чадаг кижи чер четпес кончуг чүве-дир. Ол бени мунуп алгаш, төрелдеримге аалдааш кээр мен. Эртен дораан дүк чыып чоруптаал – деп чугаалаан.
— Ол бе төрүптерге, ооң кулунун мунар херек. Боос бени мунарга, кулун салыптар-ла ыйнаан. Ындыг болза бодуң чыг, мен дүк чыгбас мен – деп, ашак хорадаан.
— Ол бени аалдап мунмас болзумза, мен база-ла дүк чыгбас мен – деп, кадай могаттынган.
Ашак-кадай боттарының аайынга киришпейн, үргүлчү-ле аас былаажыр мындыг апарган. Бир катап оларның өөнүң чаны-биле кожазы ашак чыраалап чоруур кулун эдерткен бе мунган бо эртип чыткан. Ооң мурнунда ол ашактың ындыг бези чок чүве-дир.
— Кулуннуг бени кайын алдың, эжим? – деп, демги дүк чыыр деп турган ашак айтырган.
— Хараган бажында дүк чыып алгаш, садып алдывыс. Садып алырывыста боос бе чүве, төрүп алганы ол-дур – деп, ашак чырааладып эрте берген. Ашак-кадай ам-на «бис чоонган бис?» — дээш, ховуда хараганнарга чедип кээрге, чаңгыс борбак дүк чок, шуптузун кижи чыып алгаш чоруй барган мындыг бооп тур.
Алган дөзү: Памятники фольклора народов Сибири и Дальнего Востока. Тувинские народные сказки. Новосибирск, 1994 ч.
