УРУГЛАРНЫҢ ДЫЛЫН  ШЫН САЙЗЫРАДЫРЫ

Бот-аңгыланыышкын үезинде бирги классче кирер уругларны чогуур деңнелге белет¬кээри ада-иениң харыысалгазында дүшкен. Школа назыны четпээн уругларның чугаа кезээн сайзырадырда, бир-ле дугаарында, сөстү шын ададып өөредири чугула. Чам¬дык уруглар кезек үннерни адап шыдавас азы шын эвес адаар болгулаар. Ындыг уруглар-биле тускай логопед башкы ажылдаар болгай, а бот-аңгыланыышкын үезинде кол рольду ада-ие ойнаар ужурлуг.
Чижээлээрге, «р» деп үн ажык эвес, ыыткыр дыңналыр үн. Уруглар ону аңгы-аңгы хевир¬лерге шын эвес адап турарлар. Чамдыктары «й» кылдыр, а өскелери «л» кылдыр.
Бажыңынга олуруп алгаш, «Р» деп үннү шын адап, дылын сайзырадырынга дараазын¬да кылдыныгларны сүмелээр-дир мен.
1. Шын тынып өөрениринге: теннис шари¬гин (хөвеңни борбактааш, кылып ап болур) столга салып алгаш, чуглу бээр кылдыр үрер. Баштай ишкээр тынып алгаш, оон оожум үн¬дүр үрер. Ону 3-4 катап кылыр.
2. Чаактарны борбайтыр үргеш, оон дедир үндүр үрер. 3-4 катап кылыр.
3. «Мөөгү» деп шимчээшкинниг кылдыныг: дылды таалайынга чыпшыр тудар, мөөгүнүң бөргү ышкаш кылдыр.
4. «Чайганыыш» деп кылдыныг: дылды өөрү-куду 4-5 катап чайгаары, ааткыышка дөмей.
5. «Амданныг варе¬нье»: эринни дылы-би¬ле долгандыр амданна¬нып чылгаары. 4-5 катап кылыр.
6. » Торга «: дылды диштерниң үстүн¬ге салып алгаш, «тр-тр, тр-тр» деп үннү үндүрер, 5-6 катап кылыр.

КАДЫК БОЛУҢАР!
Галина МОНГУШ, Кызыл хоорайның
дугаары 1 школазының логопед башкызы.

Меню